top of page

Fjallagróður
Þegar ofar dregur í landinu og kuldinn eykst verða sífellt feærri plöntur sem þola þar við. Þó eru um 80 tegundir plantna sem geta vaxið ofan við 1000 metra hæð yfir sjó. Ljóstillífun er minni við lágan hita og þá vaxa plönturnar hægar.
Hálendið einkennist mjög af gróðursnauðum melum. Vegna veðurs er gróður þar annar en á láglendinu, hann er oft rýrari og jurtirnar sjálfar smágerðari.

Mosar og fléttur eru mun algengari og meira áberandi í bersvæðisgróðri til fjalla en á láglendi. Þetta eru harðgerðar tegundir.

Dæmi um plöntur sem eru einkennandi fyrir hálendi eru jöklasóley og fjallabrúða.

Skófir á hraungrjóti og hreindýramosi í móanum eru líka algengar tegundir á hálendinu.

Fjallagrös, sem einnig teljast til fléttna, eru nú algeng í heiðum og upp til fjalla og hreindýr sækja í þau. Fjallagrös eru líka mannamatur og eru álitin holl. Í gamla daga voru þau notuð til að drýgja mjöl og einnig var gert af þeim te og þau soðin í mjólk.

Ætihvönn er víða áberandi á hálendinu en er þó alltaf í nánd við vatn. Þetta er stórgerð planta sem þolir sterkan vind og talsvert frost.

Fjallavíðir, einnig nefndur grávíðir, er líka víða áberandi uppi á hálendi. Fjallavíðir er lífseigur mjög og getur þakkað það mögnuðum rótum sem fara djúpt og teygja sig víða.

Aðalbláberjalyng vex þar sem snjóalög eru að vetrum. Á snjóléttari svæðum finnum við líka aðalbláber ef þar eru snjódældir.

Við sjáum gjarnar grasvíði í snjódældum. Ef við rekumst á grámullu og fjallasmára er það ótvírætt merki um að við séum stödd  í snjódæld. Fjalladepla gæti líka verið þar, mosi og ýmsar fleiri plöntur.

Hreindýr
Hreindýr halda sig saman í stórum hópum eða hjörðum. Á sumrin verða hóparnir stærstir eða hundruð dýra. Á sumrin halda hreindýr sig upp til fjalla í summarhögum. Er haustar leita þau á heiðar ofan byggðar og dala. Er líður á veturinn og í hörðum árum koma dýrin niður á láglendi. Hreindýr eru jurtaætur. Það fer eftir aðstæðum, gróðufari og árstíðum. Hreindýrin vou flutt inn til landsins frá Noregi og komu þau fyrstu hingað árið 1771. Með innflutningnum átti að efla landbúnað.

Gróður hafsins

Þörungar eru gróður hafsins. Sumir eru stórgerðir með þykkum blöðkum, aðrir eru svo smáir að þeir sjást ekki með berum augum. Sumir eru einungis þunn himna, aðrir þráðlaga eða kúlulaga og enn aðrir mynda skán á undirlaginu. Fjölbreytnin er nánast óendanleg.Allir þörungar innihalda grænukorn sem gera ljóstillífun mögulega. Fáir þörungar eru samt skærgrænir. Við sjáum oft brúna, rauð- og gulleita þörunga. Þeir eru með grænukorn og því græn litarefni en jafnframt önnur litarefni sem eru meira áberandi. Rauðir þörungar þola betur myrkur en hinir. Brúnþörungar eru stórvaxnir og eru mjög áberandi í fjörum.Stórgerðustu þörungar fjörunnar, brúnþörungarnir, flokkast í þang og þara. Þang eru greinóttir þörungar sem festir eru við undirlagið með flögu. Stórvaxnir brúnþörungar kallast þarar.Þeir eru með sérkennilegri festingu sem kallast þöngulhaus. Þarinn vex neðst í fjörunni og kemur í ljós á stórstraumsfjöru. Þangið vex ofar í fjörunni. Brúnþörungar eru margir hverjir mjög þykkir og því er lítil hætta á að þeir ofþorni. Stærðar sinnar vegna eru þeir gjarnan sterkir í samkeppni um pláss og ljós.Gróður hafsins tekur upp næringarefni og súrefni úr sjónum um yfirborðið og þarf því ekki á leiðslukerfi og rótum að halda líkt og landplöntur. Þöngulhausar og flögur þjóna fyrst og fremst því hlutverki að halda þörungunum föstum. Það er ekki tilviljun að þari er með stilk og blöðku sem marar efst í sjónum. Sólarljósið er plöntunni nauðsynlegt og geislar sólarinnar eru sterkastir efst. Stilkar þaranna eru mjög sveigjanlegir og þeir svigna í takt við öldurnar.

 

bottom of page